«هیسسس اگر سکوت کنی دختر/ پسر خوبی هستی»
این جمله را شاید بارها شنیده یا حتی خودتان به زمان آورده باشید جمله‌ای که می‌تواند منشا بسیاری از پنهانکاری‌ها باشد که برای سلامت روحی هر شخص و جامعه ناخوشایند و مشکل آفرین است مثل آنچه در فیلم «هیس دخترها فریاد نمی‌زنند» پوران درخشنده دیده‌ایم این سکوت و پنهان کاری نامطلوب چرایی دارد اینکه چرا باید به اسم آبرو داری آسیب‌های اجتماعی را نادیده بگیریم.
در جامعه ما معمولاً از همان کودکی به دختران تفهیم می‌شود سکوت کردن در مورد مسائل مختلف نشانه خانم بودن است برای همین آنها حتی در بدترین شرایط مثل آزار جسمی و جنسی هم سکوت می‌کنند دلیلش چیست؟
سکوت کردن به خصوص در خانم‌ها به علت ترس از سرزنش کردن و متهم شدن است اینکه فکر می‌کنند اعتراض آنها به هر دلیل می‌تواند یک نوع پیشداوری منفی در ذهن دیگران ایجاد کند و خودشان را زیر سوال ببرد پس برای اینکه برچسبی به آنها زده نشود ترجیح می‌دهند سکوت کنند در حالی که اگر حمایت و مراقبت در برابر صداقت بیان وجود داشته باشد بسیاری از مسائل پنهان باقی نمی‌ماند از طرفی وقتی سوء استفاده‌ها و آسیب‌های ناشی از آن بیان می‌شود محدودیتی همراه دارد اینکه محرومیت و محدودیت نوعی تنبیه هست که باعث می‌شود فرد قربانی حرفی نزند.
این ترس از سرزنش از کجا می آید؟
ترس از سرزنش وجود دارد چون همدلی از جانب دیگران که در راس آنها خانواده است دیده نمی‌شود برای ایجاد آرامش و در نتیجه بیان تلاطم‌های روحی باید همدلی از جانب طرف مقابل دیده شود عدم وجود همدلی باعث ایجاد این باور می‌شود که اگر ناگفته‌های فاش شود حتماً سرزنشی نیز خواهد بود این موضوع از خانواده شروع می‌شود و در سطح جامعه گسترش می‌یابد در نتیجه این سکوت به مرور زمان در فرد قربانی نهادینه می‌شود و یاد می‌گیرد حتی در مورد بدترین اتفاق‌ها حرف نزند و در عوض آسیب‌های روحی بسیاری را تحمل کند.
این موضوع در دخترها پررنگ‌تر است یا پسرها؟
به نظر می‌رسد دخترها بیشتر در معرض آسیب‌های اجتماعی و روحی قرار دارند اما پسرها هم گاهی دچار اتفاق‌های تلخی می‌شوند که آنها نیز به علت اینکه با بیان آن اتفاق یا اسیب نگاه بسیار منفی در خانواده و جامعه به آنها ایجاد می‌شود سکوت می‌کنند و بدتر این عذاب روحی بیشتری را تجربه می‌کنند.
آیا خانواده‌ها در این زمینه مقصرند؟
خانواده یک جامعه کوچک است که هر فردی اولین آموزش‌های خود را از آنجا فرامی‌گیرد خانواده‌ای که برای فرزند خود شرایط بلوغ( ایمنی همدلی و احترام) را فراهم نکند، در آینده فردی تحویل اجتماعی می‌دهد که عزت نفس ندارد و نمی‌تواند در جایی که باید «نه» بگوید و اعتراض کند همین می‌تواند منجر به اتفاق‌های ناگوار و آسیب‌های روحی، اجتماعی و فرهنگی شود.
چه باید کرد؟
هر نوع پیشگیری اول از خانواده شروع می‌شود.
_باید از دوره کودکی به فرد آموزش‌های لازم داده شود تا قدرت نگفتن را بیاموزد این باعث تقویت عزت نفس می‌شود و می‌تواند در شرایط ناخوشایند فرد را نجات دهد.
2_برای در امان ماندن از آسیب‌های اجتماعی نوع پوشش و اهمیت زیادی دارد فرد باید با توجه به مکان و شرایط پوشش مناسبی داشته باشد.
3_گاهی فردی با وجود جایگاه اجتماعی یا اقتصادی بالا، مرتکب عمل خلاف اخلاقی می‌شود مهمترین نکته این است که صرف جایگاه این فرد نباید سکوت کرد احتمال خطا در هر فردی وجود دارد و مقام بالا در هر موردی نباید برای شأن مصونیت ایجاد کند، در این زمان فرد قربانی باید هوشیارانه عمل کند.
4_مهمترین نکته زمانی است که خدای نکرده اتفاقی که نباید بیفتد در چنین موقعی باید با همدلی و از سرزنش کردن قربانی پرهیز شود فضای متشنجی ایجاد نکرد
خیلیا معتقدند اگر از کودکی آموزش‌های مناسب در این زمینه باشدکمترین سو استفاده‌ها دیده می‌شود، سن مناسب چنین آموزش‌هایی چه زمانی است؟
اگر خانواده در زمان خود و به شیوه‌ای مناسب درباره تفاوت جنسیتی و دانش جنسی فرزند خود را آگاه کنند مشکلات کمتری در آینده پیش خواهد آمد در غیر این صورت کسب این نوع اطلاعات از فضای بیرونی است که معمولا آموزش‌های درستی نیست.
از طرف دیگر باید به این نکته توجه کرد وقتی چنین مسائلی با هزار و اما و اگر و احتیاط بیش از حد مطرح شود تبدیل به نوعی ترس می‌شود بنابراین وقتی شما وارد یک محیط آسیب‌زا می‌شوید برای اینکه آدم ترسویی شناخته نشوید.
نه تنها به اجبار حتی به اختیار حاضر پذیرفتن مسائل خلاف شرع و قانون خانواده و جامعه خود می‌شوید.
جامعه چه مسئولیتی دارد؟
سن آموزش مسائل جنسی باید سن ورود به دوره بلوغ باشد و با ظرافت مطرح شود اگر این مسئله رعایت نشود ممکن است تاثیر منفی بگذارد جدا از آموزش خانواده جامعه از جمله رسانه‌ها و نهادهای مختلف آموزشی فرهنگی و اجتماعی نیز باید فرهنگ سازی کند و آرام آرام اطلاعات بدهند از طرفی باید سازمانی هم وجود داشته باشد که وقتی اتفاق ناگواری در این زمینه افتاد افراد قربانی بدون ترس به آنجا مراجعه کنند و پیگیری لازم به عمل آید.
برای ارتباط با روانشناسان مرکز تخصصی روانشناسی آترینا با شماره های 09196510590 - 02122684075 در تماس باشید.
تهیه شده در دپارتمان مطالعه و تحقیق کانون روانشناسی آترینا
نویسنده : دکتر افشین بهادری