نوجوانی دوره‌ای حساس و پرچالش است، به‌ویژه برای افرادی که در مناطق جنگ‌زده زندگی می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که شرایط جنگ می‌تواند تأثیرات منفی شدیدی بر سلامت روان نوجوانان داشته باشد، از جمله افزایش خطر افسردگی، اضطراب و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD). با این حال، مطالعات متعددی، مانند مقاله "The mental health of children affected by armed conflict: Protective processes and pathways to resilience" (PMC)، نشان داده‌اند که تاب‌آوری می‌تواند از طریق حمایت‌های اجتماعی، خانوادگی و یادگیری مهارت‌های زندگی تقویت شود.
برای درک بهتر، ابتدا به بررسی مفهوم تاب‌آوری پرداختیم. تاب‌آوری به معنای توانایی بازگشت از مشکلات، تطبیق با شرایط سخت و رشد در برابر چالش‌هاست. برای نوجوانان، این توانایی می‌تواند به آنها کمک کند تا با استرس، از دست دادن عزیزان و کمبود منابع کنار بیایند.
تحقیقات انجام‌شده
برای گردآوری اطلاعات، جستجوی وب در منابع علمی و معتبر انجام شد. نتایج نشان داد که مهارت‌های زندگی مانند حل مسئله، تنظیم هیجانی، ارتباط مؤثر و خودمراقبتی، نقش کلیدی در تقویت تاب‌آوری دارند. به عنوان مثال:
- مقاله "11 Essential Life Skills for Teens to Learn Now" مهارت‌هایی مانند استقلال، ارتباطات و حل مسئله را برای نوجوانان ضروری دانست.
- "Resilience in pre-teens & teenagers" تأکید کرد که تاب‌آوری از نگرش‌های شخصی، مهارت‌های اجتماعی و حمایت والدین سرچشمه می‌گیرد.
- گزارش "Child development and resilience in war, conflict and displacement" نشان داد که حدود ۴۵۲ میلیون کودک در سال ۲۰۲۰ در مناطق درگیری زندگی می‌کردند و نیاز به حمایت ویژه دارند.
مهارت‌های زندگی و تاب‌آوری
مهارت‌های زندگی به عنوان ابزاری برای تقویت تاب‌آوری شناسایی شدند. جدول زیر مهارت‌های کلیدی و کاربرد آنها در شرایط سخت را نشان می‌دهد:
مهارت
ارتباط مؤثر
توضیح
بیان احساسات و گوش دادن فعال
کاربرد در شرایط جنگ
کمک به بیان ترس و جویا شدن حمایت از دیگران
مهارت
حل مسئله
توضیح
شناسایی مشکل و یافتن راه‌حل
کاربرد در شرایط جنگ
یافتن راه برای دسترسی به منابع ضروری
مهارت
تنظیم هیجانی
توضیح
مدیریت احساسات و کاهش اضطراب
کاربرد در شرایط جنگ
مقابله با ترس و استرس ناشی از بمباران
مهارت
مهارت‌های اجتماعی
توضیح
ساخت روابط سالم و همکاری با دیگران
کاربرد در شرایط جنگ
ایجاد شبکه حمایت اجتماعی در جامعه
مهارت
خودمراقبتی
توضیح
تغذیه، ورزش و خواب کافی
کاربرد در شرایط جنگ
حفظ سلامت جسمانی و روانی در شرایط سخت
مهارت
تصمیم‌گیری
توضیح
انتخاب آگاهانه و پذیرش مسئولیت
کاربرد در شرایط جنگ
تصمیم‌گیری در شرایط بحرانی
این مهارت‌ها می‌توانند از طریق کارگاه‌های آموزشی و مشاوره‌های فردی آموخته شوند، که کانون روانشناسی نوجوان خدمات متنوعی در این زمینه ارائه می‌دهد.
نقش والدین و جامعه
والدین نقش حیاتی در تقویت تاب‌آوری دارند. تحقیقات نشان می‌دهد که حمایت عاطفی، الگوسازی رفتارهای تاب‌آور و ایجاد محیط امن می‌تواند به نوجوانان کمک کند. به عنوان مثال، مقاله "How to build resilience in your teenager" پیشنهاد می‌دهد که والدین باید به نوجوانان اجازه دهند تا با مشکلات روبرو شوند و از آنها حمایت کنند، نه اینکه مشکلات را برایشان حل کنند.
در شرایط جنگ، این نقش پیچیده‌تر می‌شود. والدین باید امنیت فیزیکی را تضمین کنند، وحدت خانوادگی را حفظ کنند و در صورت نیاز، از خدمات روانشناختی استفاده کنند.
خدمات کانون روانشناسی نوجوان
کانون روانشناسی نوجوان خدماتی مانند مشاوره فردی، کارگاه‌های گروهی آموزش نهارت های زندگی ویژه نوجوان، ارزیابی‌های روانشناختی ارائه می‌دهد. این خدمات به طور خاص برای حمایت از نوجوانان در شرایط سخت طراحی شده‌اند.
به عنوان مثال، کارگاه‌های گروهی می‌توانند فضایی برای تمرین مهارت‌های زندگی فراهم کنند، و مشاوره فردی می‌تواند به حل مسائل خاص کمک کند.
منابع:
این مقاله بر اساس تحقیقات علمی و منابع معتبر مانند PMC، SIPRI، و Raising Children Network نوشته شده است.
کانون روانشناسی نوجوان، همراه شما در مسیر رشد و سلامت روان فرزندتان
با احترام، مرجان مشک آبادی مدیر کانون روانشناسی نوجوان
تابستان 1404